Doel 2: Bescherm de planeet (2)

Dit is een klimaatnoodtoestand. Klimaatwetenschappers waarschuwen dat we al gevaarlijk dicht bij omslagpunten zijn die kunnen leiden tot trapsgewijze en onomkeerbare gevolgen voor het klimaat.

• Antonió Guterres ^[1]

Guterres gebruikt dezelfde dramatische bewoordingen over het klimaat die de afgelopen 20 jaar herhaaldelijk zijn gebruikt door Johan Rockström en anderen.^[2] Een radicale omschakeling van het energiesysteem naar zero emissie is iets dat Guterres, de Club van Rome en het IPCC allemaal als essentieel beschouwen. Om dit te bereiken wordt onder andere gepleit voor verregaande digitalisering en elektrificatie.

Digitale technologieën kunnen bijdragen aan het beperken van klimaatverandering en het behalen van verschillende Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (erg waarschijnlijk). Zo kunnen sensoren, het internet der dingen (IoT), robotica en kunstmatige intelligentie het energiebeheer in alle sectoren verbeteren, de energie-efficiëntie verhogen en de toepassing van veel emissiearme technologieën bevorderen, waaronder gedecentraliseerde hernieuwbare energie, en tegelijkertijd economische kansen creëren.^[3]

Op verschillende manieren moeten we ook worden overgehaald om onze transportgerelateerde uitstoot te verminderen. Volgens het IPCC kan dit worden bereikt door de brandstofkosten te verhogen, door "slim" gebruik te maken van deelauto's en door Supply Chain Management. Andere methoden, zoals thuiswerken en digitalisering, konden op grote schaal worden getest in verband met de COVID-19 lockdowns. Dit had echter slechts een kortetermijneffect op de uitstoot tijdens de eerste fase van de pandemie ^[4]. Voor de VN geeft dit aan dat er strengere maatregelen nodig zijn om de doelen te bereiken.

Al in 2010 presenteerde de European Climate Foundation (ECF), onder leiding van Jules Kortenhorst (voorheen werkzaam bij adviesbureau McKinsey en Royal Dutch Shell), het rapport Roadmap 2050 aan de toenmalige Europese commissaris voor Klimaatactie, Connie Hedegaard. Het doel was om de klimaat- en energiedoelstellingen van de EU te ondersteunen en de uitstoot van kooldioxide tegen 2050 met 80-95% te verminderen ^[5].

Het ECF werd in 2008 opgericht door acht Amerikaanse stichtingen om "politieke betrokkenheid en bewustzijn van de wereldwijde noodsituatie te activeren" en een samenleving zonder uitstoot van broeikasgassen te creëren. Vandaag de dag wordt de stichting gefinancierd door onder andere Stiftung Mercator, Rockefeller Brothers Fund, IKEA Foundation, Growald Family Fund en Bloomberg Philanthropies. Voormalig commissaris Hedegaard zit momenteel in het bestuur van de European Climate Foundation en is lid van een van de voormalige begunstigden van de ECF, de Club van Rome. Verschillende leden van de Club, zoals Anders Wijkman en Hans Joachim Schellnhuber, zijn in de loop der jaren adviseur geweest.

Tijdens de Algemene Vergadering van de VN in 2021 werd een "dialoog op hoog niveau over energie" (High Level Dialogue on Energy) georganiseerd met 130 wereldleiders, waarin een wereldwijde routekaart voor energievoorziening werd vastgesteld met als doel om in 2050 koolstofdioxide-emissies tot nul te hebben gereduceerd. Dit is gekoppeld aan Duurzaam Ontwikkelingsdoel 7 - Betaalbare en duurzame energie - en aan de naleving van het Verdrag van Parijs.^[6] Jules Kortenhorst, die nu directeur is van het Rocky Mountain Institute, was een van de deelnemers. Naar aanleiding van de bijeenkomst werden ook vijf thematische rapporten uitgebracht over hoe de energietransitie moet worden uitgevoerd.^[7]

Deze wereldwijde routekaart pleit voor een uitfasering van het gebruik van steenkool tegen 2030 voor OESO-landen en tegen 2040 voor andere landen. Tegelijkertijd wordt een universele toegang tot energie beloofd, een vergelijking die moeilijk (zo niet onmogelijk) uitvoerbaar lijkt zonder fossiele energiebronnen. In 2019 waren kolen goed voor 27,2% van de energievoorziening, olie voor 31,2%, aardgas voor 24,7% en kernenergie voor 4,3%, terwijl hernieuwbare energiebronnen (inclusief waterkracht) slechts goed waren voor 12,6%. ^[8]

N.B. Dit artikel is een licht bewerkte Nederlandse vertaling van het tweede deel van het artikel 2. "Protect the Planet" – A Planetary Emergency. Het artikel is vertaald en gratis beschikbaar gesteld met toestemming van de oorspronkelijke auteur.