Doel 1: Een nieuw sociaal contract

Om de doelstellingen van Agenda 2030 te halen, moet iedereen meedoen.

In Onze Gemeenschappelijke Agenda is het eerste doelstelling (van de twaalf): niemand valt buiten de boot. Dit gaat over een vernieuwd sociaal contract tussen overheden en burgers dat volgens de VN gebaseerd moet zijn op mensenrechten, inclusief een sociaal vangnet met gezondheidszorg, inkomenszekerheid, huisvesting, onderwijs en fatsoenlijk werk. Wie kan daar nee tegen zeggen?

Bij nader inzien lijkt het contract echter vooral te gaan over digitaal verbonden zijn met het wereldwijde controlesysteem, opgeleid worden met "juiste" waarden, gehuisvest worden in een "slimme stad" met alomtegenwoordige bewaking en de belofte van een universeel basisinkomen (UBI) - als je gehoorzaam alle tegenstrijdige bevelen van de VN opvolgt.

Het is een sociaal contract voor het digitale tijdperk waarin de rechten en plichten van burgers moeten worden aangepast aan de behoeften van vandaag met levenslang leren, een "eerlijke en inclusieve" overgang naar een koolstofvrije samenleving en een "verantwoord" gebruik van technologie, waarbij de verspreiding van "valse" of onaangename informatie moet worden voorkomen1. Met andere woorden, het is een contract waarin je blindelings moet accepteren wat de overheid je oplegt en waarin je wordt uitgesloten van deelname aan zowel publieke diensten als financiële diensten als je weigert of een andere mening hebt.

De achtergrond van dit contract kan worden herleid tot 2011 toen de Duitse adviesraad voor wereldwijde verandering (WBGU) het rapport Wereld in Verandering - Een Duurzaam Sociaal Contract2 uitbracht. Kwesties van soortgelijke aard waren eerder besproken op de conferentie De Grote Verandering - Klimaatverandering als cultuurverandering in Essen 20093. De focus lag op de adviseur van de paus, Hans Joachim Schellnhuber, toen hoofd van het Potsdam Institute of Climate Impact, en Nebojsa Nakicenovic van het International Research Institute IIASA. Het rapport stelde, op pagina 1, dat:

Als je al deze uitdagingen van de komende transformatie bij elkaar optelt, wordt het duidelijk dat de komende veranderingen veel verder gaan dan technologische en technocratische hervormingen: het fundament van de samenleving moet worden gebaseerd op een nieuwe 'zakelijke basis'. Het gaat in feite om een nieuw mondiaal sociaal contract voor een koolstofarm en duurzaam mondiaal economisch systeem.

Het is gebaseerd op het centrale concept dat individuen en maatschappijen, staten en de mondiale statengemeenschap, evenals de economie en de wetenschap, de gezamenlijke verantwoordelijkheid dragen voor het vermijden van gevaarlijke klimaatverandering en het afwenden van andere bedreigingen voor de mensheid als onderdeel van het systeem aarde.

Het sociale contract consolideert een cultuur van aandacht (geboren uit een gevoel van ecologische verantwoordelijkheid), een cultuur van participatie (als democratische verantwoordelijkheid) en een cultuur van verplichting tegenover toekomstige generaties (toekomstige verantwoordelijkheid).

Een nieuw sociaal contract ("Het Nieuwe Sociale Convenant") tussen burgers, de samenleving en bedrijven werd in 2014 ook voorgesteld door de Global Agenda Council on Values van het World Economic Forum, na een initiatief tijdens de jaarlijkse bijeenkomst in 20134. Het project, dat werd opgezet als reactie op de groeiende bezorgdheid over toenemende ongelijkheid, werkloosheid, sociale onrust en inadequaat mondiaal bestuur, werd nauw gecoördineerd met het Global Compact van de Verenigde Naties en gesponsord door de Britse grootbank Barclays. Dit omvatte ook een samenwerking met de gemeenschappen Young Global Leaders en Global Shapers van het WEF.

Het convenant was gebaseerd op drie basisprincipes: het bevorderen van het algemeen welzijn, de menselijke waardigheid en het beheer van de planeet5. Het was in geringe mate gericht op de technologische oplossingen (4IR) die tijdens de jaarlijkse bijeenkomst in 2016 werden geïntroduceerd6. Dit zou echter snel veranderen, wat in de daaropvolgende jaren duidelijk werd. Klaus Schwab's boek Shaping the Fourth Industrial Revolution uit 2018 benadrukte dat de nieuwe technologie zich moest verhouden tot waarden als rechtvaardigheid, waardigheid en het algemeen belang7.

De Vierde Industriële Revolutie zou worden gebruikt om een "betere" en "eerlijkere" samenleving te creëren. Johan Rockström legde op de jaarvergadering van 2018 uit wat dit betekende:

De achterliggende gedachte is simpel: in de komende drie decennia zal de Vierde Industriële Revolutie, aangedreven door kunstmatige intelligentie, machine learning en het Internet of Things, ieders leven transformeren. Op dit moment is de kompasrichting voor deze transformatie onduidelijk. We moeten ervoor zorgen dat deze transformatie leidt naar een welvarende en veerkrachtige koolstofvrije toekomst. (Johan Rockström)

In datzelfde jaar verscheen het rapport Identity in a Digital World: A new chapter in the social contract, waarin de relatie tussen het individu en de samenleving in een digitale wereld werd geanalyseerd. Hierin werd geconcludeerd dat een digitale identiteit een centraal onderdeel is van hoe het sociaal contract moet worden gerealiseerd8.

"...digitale identiteiten kunnen helpen de toekomst te veranderen voor miljarden individuen, overal ter wereld, en hen toegang geven tot nieuwe economische, politieke en sociale mogelijkheden, terwijl ze genieten van digitale veiligheid, privacy en andere mensenrechten."

Achter het rapport stonden bedrijven als Accenture, Mastercard, Visa, Hyperledger, AT&T en Barclays, samen met onder andere Open Society, Bill & Melinda Gates Foundation, UNDP, ID2020 en de Europese Commissie. Verschillende van deze organisaties spelen een sleutelrol bij het bouwen van de infrastructuur voor het nieuwe digitale besturingssysteem.

Barclay's interpretatie van het contract kan worden geïllustreerd door het feit dat in 2020 werd onthuld dat ze spyware gebruikten om bij te houden hoeveel tijd hun werknemers achter hun bureau doorbrachten en vervolgens waarschuwingen verstuurden als ze langere pauzes namen9. In een digitale wereld zijn er grote mogelijkheden om alle processen automatisch te controleren. Ik zal in toekomstige posts terugkomen op de Digitale Identiteit en het verband met VN-doel nummer 16 over een wettelijke identiteit voor iedereen.

Een sociale wereldtop in 2025

In Onze Gemeenschappelijke Agenda stelt Guterres een Sociale Wereldtop 2025 voor waar het "nieuwe sociale contract" moet worden besproken10.

Een dergelijke bijeenkomst werd in oktober 2020 voorgesteld door de Club van Madrid/World Leadership Alliance. Deze denktank, die bestaat uit voormalige staatshoofden en regeringsleiders en "optreedt om democratisch leiderschap en institutionele capaciteit te versterken om belangrijke mondiale uitdagingen beter aan te pakken", wordt geleid door de voormalige president van Slovenië, Danilo Türk. Een VN-diplomaat die adviseur was van de voormalige secretaris-generaal van de VN, Kofi Annan, en zelf ook kandidaat was voor de functie van secretaris-generaal.

Opnieuw wordt de pandemie genoemd als de aanleiding. Zoals verwoord door de Club van Madrid:

De pandemie heeft ongelijkheden in rijkdom, geslacht en ras blootgelegd en zal de eerste grote daling van de Human Development Index in meer dan 30 jaar hebben veroorzaakt. Om een wereldwijd herstel te stimuleren dat niemand achterlaat, roepen we op tot een tweede Wereldtop voor Sociale Ontwikkeling11.

Volgens de Club van Madrid heeft de pandemie "kansen" gecreëerd voor internationale samenwerking die de gevolgen kunnen verzachten en "een inclusief herstel" kunnen bewerkstelligen12. De bekende mantra "Build Back Better" weerklinkt op de achtergrond. “Toevallig” is Türk lid van de VN-adviesraad High-Level Advisory Board on Effective Multilateralism (HLAB, zie ook het introductie artikel Onze Gemeenschappelijke Agenda), wat betekent dat hij de kans krijgt om een standpunt in te nemen over zijn eigen voorstel. Dit geldt ook voor de co-voorzitter van het panel, de voormalige president van Liberia en lid van de Club van Madrid, Ellen Johnson Sirleaf.

Het voorstel, Transforming Multilateralism for 21st Century Social Justice and Inclusion, werd op zijn beurt ontwikkeld door een werkgroep onder leiding van Sarah Burke van de Duitse sociaaldemocratische denktank Friedrich Ebert Foundation en kwam als reactie op de impact van de pandemie op de zwaksten in de samenleving13. In de werkgroep zat, naast vertegenwoordigers van de Wereldbank, Brookings Institution, International Labor Organization, OESO, de Indiase econome Jayati Ghosh (professor aan de Massachusetts Amherst University). Zij is ook lid van het VN-panel.

Organisator was, samen met de Club van Madrid, de Duitse Bertelsmann Stiftung, met het World Economic Forum en de VN als institutionele partners. Zoals altijd moeten we gered worden door dezelfde krachten die de schade hebben veroorzaakt. Dit wordt nog duidelijker als we kijken naar het volgende doel - Bescherm onze planeet - dat ik in de volgende aflevering zal behandelen.

N.B. Dit artikel is een licht bewerkte Nederlandse vertaling van het tweede deel van het artikel 1. "Leave No One Behind" – A New Social Contract. Het artikel is vertaald en gratis beschikbaar gesteld met toestemming van de oorspronkelijke auteur.

1. "Leave No One Behind" – A New Social Contract

In Our Common Agenda, UN Secretary-General Antonio Guterres paints a picture of a world facing a choice between collapse and breakthrough. If we make the wrong choice, we will be hit by a mutating virus repeatedly haunting us. Health systems will not be able to handle the pressure and the vaccines will be distributed unequally. The planet will heat up, …

The Pharos Chronicle – Jacob Nordangård, PhD